Er is 'ontzettend veel eenzaamheid' geweest in Zwartewaterland tijdens de eerste coronagolf
(door Enrico Kolk)
ZWARTEWATERLAND – Er is ontzettend veel eenzaamheid geweest in eerste coronagolf in Zwartewaterland. Die constatering doet therapeute Klaartje Zwitser, na het voeren van een aantal gesprekken.
“Mensen zijn verschrikkelijk alleen geweest”, zegt ze. Er zijn mensen die niet bij de uitvaart van een dierbare konden zijn omdat ze zelf erg ziek waren. “Het heftige van het geheel heeft ervoor gezorgd dat processen van rouwverwerking zijn vertraagd. Je ligt zelf heel ziek op bed en een dierbare overlijdt zonder dat je afscheid kunt nemen.”
Normaalgesproken als iemand overlijdt, volgt er bezoek aan huis en condoleance. “Dan vertel je ook je verhaal. Nu kregen mensen heel veel kaartjes. Dat was ook wel naar hen gericht, maar ze konden hun verhaal niet vertellen.”
Rouwen en met elkaar praten over wat er gebeurd is, dat is er volgens Zwitser niet (genoeg) geweest. “Mensen hebben de normale stappen in een rouwproces nu niet kunnen zetten. De wereld draait weer gewoon door, maar sommige geliefden zijn er ineens niet meer. Er is ook door de samenleving geen afscheid genomen.”
Zwitser startte daarom, in samenwerking met de gemeente, groepsessies. “Er is nog ruimte voor mensen. De mensen die komen, hebben er veel baat bij”, zegt ze. In de groepen kunnen deelnemers kleinschalig vertellen over de periode van de eerste coronagolf.
“Wat in groep vertelt wordt, blijft daar ook”, benadrukt Zwitser. “Dat gaat tot nu toe heel goed. We praten over wat de mensen meegemaakt hebben, wat het heftigst was, wat ze dat gebracht heeft en hoe ze het volhielden.” Mensen willen door en die heftige periode afsluiten, merkt de therapeute. “Maar dat afsluiten is ingewikkeld, want er gelden nog steeds strenge maatregelen. Terwijl we beginnen met de groepen, ontstaat de tweede golf alweer.”
Zwitser merkt ook dat mensen graag vertellen over de periode waarin ze geen afscheid hebben kunnen nemen. “Er missen stukjes informatie die mogelijk de mensen in de zorg hen nog kunnen geven. Zij hebben intensieve zorg geboden in de laatste levensfase van hun dierbare. Er is behoefte om hierover in gesprek te gaan. Van twee kanten, dus ook vanuit de zorg valt dat op.”
Ze moedigt in de groepen daarom aan om eens langs te gaan bij bijvoorbeeld de wijkverpleegster van de overledene. “Er is ook iemand actief het netwerk van haar overleden dierbare bezoeken. Dat vinden alle partijen prettig. Er is wat ongemak over, maar dit zou veel mensen kunnen helpen om alsnog samen te rouwen over het verlies van een dierbare.”
Contact is waardevol. “Vooral voor iedereen die iemand verloren heeft, maar sommigen hebben veel meer verloren. De normale rituelen die bij een overlijden passen, hebben niet plaats kunnen vinden. Het is zoeken om daar toch goed inhoud aan te kunnen geven. De een kan dat beter vormgeven dan de ander, maar nu hoor ik veel dat mensen elkaar ‘ontwijken’. Er zijn meerdere mensen die dit herkennen. Wees je ervan bewust dat een knikje of bemoediging al heel wat doet.”
Iedereen heeft z’n eigen eenzaamheidsverhaal, stelt Zwitser. “Je moet allemaal overleven, maar ook aan je buurvrouw of moeder denken. Iedereen heeft ook een beetje de handen vol aan zichzelf. Kijk naar elkaar om”, roept ze op. “En het is belangrijk dat de mensen ook zelf stappen durven zetten.”
Toch is dat niet altijd vanzelfsprekend. “Eenzaamheid kent heel veel dimensies, maar niet iedereen heeft de moed om stappen te zetten. Het is heel belangrijk dat je gewoon die cake of dat pannetje soep even langsbrengt. En als dat teveel is, gewoon een kaartje door de deur doen. Dat vinden mensen belangrijk.”
Zwitser is zelf positief verrast over het videobellen. “Ook in m’n werk als therapeut en praktijkondersteuner bij de huisartsen”, vertelt ze. “Veel mensen geven de voorkeur aan een telefonische of fysieke afspraak. Maar uit videobellen haal ik echt meer dan ik had verwacht.”
Bij tieners constateert ze dat die gaan gewoon hun ding doen terwijl ze aan het videobellen zijn met een vriend. "Ze hoeven dan niet continu ook in gesprek te zijn. Dat is geen gelijkwaardige vervanger, maar toch een oplossing.”
Voor ouderen is de telefoon belangrijk. "Vanuit Welzijn is er een telefooncirkel. Voor die mensen is het toch fijn dat je elke dag even iemand spreekt. Want eenzaamheid, daar kun je echt ziek van worden.”