Gemeenteraad bespreekt uitgebreid de handel en wandel van ambtenaren en wethouder in het dossier van 'uitrit-Breman'
(door Enrico Kolk)
ZWARTEWATERLAND – “Waarom moeten wij de shit van een wethouder opruimen?” Die vraag van BGZ-raadslid Bastiaan Tamminga klinkt donderdagavond door de speakers of headset van verschillende raadsleden. Zijn Gemeentebelangen-collega Roel Withaar spreekt van een ‘ongemakkelijk gevoel’.
Onderwerp van debat is een excuusbrief van wethouder Maarten Slingerland. Daarin biedt hij zijn excuses aan voor het geven van onvolledige informatie over de nieuwe uitrit van Breman.
Een ambtenaar van de gemeente gaf richting de provincie aan dat de gemeente geen bezwaar had tegen het aanleggen van de uitrit op de Zwartewaterweg. “Deze informatie heeft mij niet bereikt. Tot mijn spijt moet ik dan ook concluderen dat afstemming tussen ambtenaar en portefeuillehouder onvolledig is geweest”, aldus Slingerland in de brief.
Reactie VVD
Raadsleden zijn er niet over te spreken. “De reden waarom we dit bespreken ligt in het morele besef”, zegt VVD-fractievoorzitter John Smits. “Als je kijkt naar de vragen die op 8 oktober door de heer Eenkhoorn en mij gesteld zijn, kregen we daar een antwoord op dat de wethouder van niks wist.”
Wie heeft het nu eigenlijk voor het zeggen?
Hij wil daarom de cultuur in het gemeentehuis aan de orde stellen. “Een cultuur die ik al enige tijd proef en beluister binnen het ambtelijk en bestuurlijk apparaat”, zegt hij. “En als we dan toch bezig zijn met het moreel besef van het openbaar bestuur, dan denk ik dat het zinvol is als de gemeente Zwartewaterland, met het college voorop, toch eens bij zichzelf te rade gaat. Of we allemaal wel op een juiste en correcte manier met elkaar omgaan.”
Reactie ChristenUnie
Tamme Spoelstra, fractievoorzitter van de ChristenUnie, is blij met de openheid in de brief van de wethouder. “De toon van de brief is ernstig, de wethouder spreekt van excuses. Ik denk dat dat ook wel op z’n plaats is, omdat ook de ChristenUnie teleurgesteld is in dit traject.”
Wat hem opvalt is hoe er samengewerkt wordt. “Aan de ene kant zie je het waterschap, dat zegt dat de dijk geen waterkering is. Dan de provincie, die zegt ‘we zien best wel bezwaren, maar als de gemeente die weg wil overnemen, dan moet de gemeente het maar weten’. Vervolgens zegt de gemeente ‘we hebben al eerder gezegd dat er geen bezwaar is, dus ook nu geen bezwaar’. Het lijkt net alsof het drie gescheiden werelden zijn. Het lijkt net alsof elke instantie zijn eigen straatje wil schoonvegen.”
En dat kan, volgens hem, niet de bedoeling zijn. “Wie heeft het nu eigenlijk voor het zeggen? Je hebt een ambtelijk advies (van een ambtenaar, red.), dat zegt geen bezwaar. Maar het ambtelijk advies is niet overlegd op bestuurlijk niveau. Hoe is het nu mogelijk dat een ambtelijk advies eigenlijk geen weet heeft van de situatie die er speelt? Is er dan geen gebiedskennis of antenne van wat er in de raad of inwoners aan vragen leeft?”
Reactie CDA
CDA-fractievoorzitter Margreet Bosma noemt de brief ‘welgemeend’. “We verbaasden ons erover en hadden het idee dat dit een oprechte brief was. Dit kwam over als ‘ik heb iets niet meegekregen en er is mij informatie onthouden’. Toen werd het dinsdag.”
De raadsleden kregen een overzicht met ongeveer honderd mails. Het irriteert Bosma dat die niet op volgorde stonden. “We moeten echt gaan zoeken. De verwarring is dan: ‘wat lees ik’. Wat is nu waarheid? Neem ons eens mee in de tijdspanne vanaf dat u erbij betrokken bent.”
Reactie BGZ
Bastiaan Tamminga van BGZ is benieuwd of het ‘achterbaks’ noemen van de provincie door raadslid Klaas Eenkhoorn wel echt op de provincie slaat. “Of is deze uitspraak meer gericht op de wethouder en de manier van de raad informeren? Is dit de manier van werken van het college?”
Hij vraagt zich af of de raad bij achterliggende of toekomstige dossiers wel goed op de hoogte wordt gehouden. "Dit is niet de eerste keer dat dit gebeurt. We zijn niet goed geïnformeerd. In mijn ogen lijkt het wel Den Haag. Natuurlijk heeft de gemeente behoefte aan zelfstandig denkende ambtenaren. Maar wanneer mogen ambtenaren zelfstandig beslissen zonder ruggespraak te houden met de wethouder en zonder de raad in kennis te stellen?”
Enkel vertrouwen als basis voor het werk, dat lijkt hem niet voldoende. “Fouten maken mag, kan gebeuren, maar het belangrijkste is: wat leren we ervan? Wat gaan we in de toekomst doen om deze fouten te voorkomen?”
Reactie PvdA
Verbijsterd is misschien een ‘te groot woord’ volgens Astrid Dijkstra (PvdA). “Maar je vraagt je wel af: Hoe kan niet duidelijk zijn dat we dat met z’n allen gewoon geen goed idee vinden? Dat moet toch overduidelijk zijn in een ambtelijke organisatie?”
Ook in de afgelopen jaren waren er al zorgen over de verkeersveiligheid op de Zwartewaterweg, zegt ze. “Ook toen was het geen logische reactie geweest om ‘geen bezwaar’ te zeggen.” Ze noemt de keuze daarom ‘onbegrijpelijk’.
Reactie SGP
Klaas Huisbrink (SGP) verbaast het dat dit kon gebeuren. “Ik was met name verbaasd over hoe iemand kan bepalen dat er geen bezwaar is. Dit dossier speelt al jaren. Hoe kan dit nu dat de een van de ander niet weet wat er aan de hand is. Er zijn zoveel mensen, ook intern, betrokken bij dit onderwerp.”
Hij stelt dat er sprake is van onvoldoende raakvlakken en onvoldoende communicatie tussen de ambtenaren en de wethouder. “Wat leren we hier nou van? Wat gaat het college doen om dit in de toekomst te voorkomen? Hier liggen duidelijke lessen waar we iets mee moeten doen.”
Reactie Slingerland
Op 7 september komt er een mail binnen van de provincie met de vraag of de gemeente bezwaar heeft tegen de uitrit dan wel de locatie, vertelt Slingerland even later aan de raad. De provincie vraagt in diezelfde mail ook om advies.
Een week later, op 14 september, verstuurt een ambtenaar van de gemeente een mail waarin opgemerkt werd dat de gemeente geen bezwaar heeft tegen de uitrit. Nog eens bijna twee weken later, op 29 september, werd wethouder Slingerland gebeld door iemand met de vraag wat er gebeurde bij Breman.
“Ik zei: ‘geen idee, ik moet het uitzoeken’. Die persoon zei toen: ‘het lijkt wel alsof ze een uitrit aan het maken zijn’”, vertelt Slingerland. “Vervolgens heb ik daar m’n verkeersambtenaar telefonisch over benaderd.”
Hij merkte dat het meer begon te leven en probeerde het uit te zoeken. De wethouder kreeg vervolgens diverse mails toegestuurd. “De betreffende ambtenaar was niet betrokken geweest bij het voortraject, maar nam het waar van een collega die op vakantie was op dat moment.”
Rond 5 oktober krijgt Slingerland van de ambtenaar die er wel mee belast was het eerste concept voor de beantwoording op raadsvragen. “In eerste instantie was ik ontstemd en boos, heel boos.” Slingerland vraagt aan de ambtenaar hoe het kon zijn dat hieraan vanuit de gemeente meegewerkt is. “Terwijl we op het gebied van verkeersveiligheid hier het vergrootglas op hebben liggen.”
De wethouder windt zich daarom hoe langer hoe meer op. “Waarom is dit niet afgestemd met mij en ik mag toch ook verwachten dat mijn ambtenaren de juiste sensitiviteit hebben met het gebied? Er wordt al jaren geklaagd over dat gebied, het is onveilig. We willen dat de provincie actie gaat ondernemen op dit punt. We zijn een memo aan het maken met elkaar en we voegen daar ook nog even een in- en uitrit aantoe alsof het een detail is.”
In 2018 adviseerde de gemeente al positief over de uitrit. Maar die ligt nu op een andere plek dan in 2018 de bedoeling was. Slingerland gaat intern op onderzoek uit en is nieuwsgierig waar inwoners met hun zorgen terecht konden.
“Het is voor mij onduidelijk en warrig. Ik kan hier niet zoveel mee”, is zijn conclusie. Op 12 januari komt het Burgercomité bij Slingerland op bezoek, met een grote ordner vol stukken uit een WOB-verzoek. Op die datum ontdekt Slingerland dat de provincie een uitnodiging aan de gemeente gedaan heeft over de uitrit met de vraag of er bezwaar was.
“Daar hadden we meer mee moeten doen, maar dat wist ik toen niet”, geeft de wethouder toe aan de raad. “We hadden toen behoorlijk invloed en prima ons verhaal neer kunnen leggen bij de provincie.”
Dieperliggend probleem blijkt de chaos op de afdeling verkeer in het gemeentehuis te zijn. Dat ontdekt Slingerland als hij begint aan de portefeuille na het aftreden van Albert Coster. “Het heeft best even geduurd voordat het allemaal op de rit was.”
Hij wil een dikke streep zetten onder de sensitiviteit van ambtenaren. “Je kunt de structuur nog zo goed op orde hebben, en wekelijks frequent overleg hebben waar alle ruimte is en het een agendapunt is of er nog lopende zaken zijn, dan verwacht ik ook dat het uiteindelijk op tafel komt.”
Smits
Smits vindt dat de wethouder een te lang verhaal vertelt. “Het probleem van zolang mogelijk aan het woord blijven is dat je de kern van het verhaal niet meer raakt. Het wordt onduidelijker en onduidelijker.”
In zijn eigen excuusbrief geeft de wethouder aan dat hij onvolledige informatie heeft gegeven. “Menig wethouder heeft daar zijn consequenties al uit moeten trekken”, zegt Smits. “Wij zijn als het bestuur de baas over deze gemeente. Het is noodzakelijk dat het college wat harder optreedt om zo het heft weer in handen te nemen.”
Bosma
Zijn collega Bosma merkt op dat Slingerland schijnbaar toch niet zo boos was dat hij vond dat de raad op de hoogte gesteld moest worden. “Was u begin november ook al boos?”, vraagt ze. “U kwam niet eerder dan afgelopen maandag met een brief met excuses. Foei, doe het niet weer.”
Withaar
Om de wethouder hiervoor naar huis te sturen vindt ook Withaar te ver gaan. “Ik denk dat de wethouder zich ervan bewust is dat dit een eenmalige vergissing is die getolereerd kan worden. Maar het moet niet vaker voorkomen, want dan gaat het vertrouwen en de geloofwaardigheid verdwijnen.”
Tamminga
De geloofwaardigheid en het vertrouwen zijn wel geschaad, merkt Tamminga op. "Er is in ieder geval niet gecommuniceerd met de raad wat er op 29 september in de mail stond. En of dat bewust of onbewust was, laat ik in het midden. U had ons moeten informeren."
Dijkstra
"Dit is niet iets wat vaker voor moet komen", stelt Dijkstra. "Wij hopen snel veranderingen te zien. En dat kan ook zijn dat er harde maatregelen nodig zijn. Dit speelt al te lang."
Slingerland
In reactie op raadslid Tamminga komt Slingerland nog met een korte bespiegeling op de gang van zaken in het gemeentehuis. "Dit is chaos, hier kan ik niks mee", vertelt hij over zijn interne reactie.
Later is de wethouder bezig geweest met de 'ongeruste inwoners'. "Het regende bezwaren", vertelt hij. Het kan, zo zegt hij, hem dan ook helpen als de raad in een motie uitspreekt ook bezwaar te hebben tegen de uitrit.
Motie
Uiteindelijk dient de gemeenteraad dan ook zo'n motie in tegen de uitrit. Daarin constateert de raad dat de huidige verkeersituatie aan de Zwartewaterweg onveilig is en een extra uitrit aan deze weg de verkeersveiligheid voor met name fietsers verder doet afnemen.
Het verzoek aan het college is om aan te geven dat de gemeente Zwartewaterland wel degelijk bezwaar heeft tegen het realiseren van deze extra uitrit.
De wethouder zegt toe dat te gaan doen. Het is het sluitstuk na een lang debat in de raad.