Takenpakket reden voor samenvoegen
(door Enrico Kolk)
"In het licht van een voortgaande verzwaring van het gemeentelijk takenpakket in de toekomst is het ongewenst dat de gemeenten Hasselt, Genemuiden en Zwartsluis zelfstandig blijven voortbestaan." Dat is de tekst die minister Bram Peper in een 'memorie van toelichting' schreef aan de Tweede Kamer bij het indienen van een wetsvoorstel voor de herindeling van onder andere de drie voornoemde gemeenten.
Want gemeenten krijgen steeds meer taken, merkte de toenmalige minister van Binnenlandse Zaken al op. De drie gescheiden gemeenten, Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis, waren te klein om die taken op te pakken.
Vooral het inwonertal speelde daarbij een rol. Genemuiden had destijds 8.500 inwoners, Hasselt 7.400 en Zwartsluis had er 4.400. De inschatting van Peper was dat dat afzonderlijk onvoldoende zou zijn om de toekomstige taken van de gemeenten goed te kunnen invullen.
Dat de gemeenten extra taken gekregen hebben in de afgelopen jaren, is niet te ontkennen. Zo werd de gemeente verantwoordelijk voor onder andere de jeugdzorg. Saillant detail: voor de invulling van onder andere die zorg werkt Zwartewaterland samen met andere gemeenten in een gemeenschappelijke regeling.
Doordat contracten op grotere schaal werden afgesloten, bleek dat makkelijker. "Het verkrijgen van de verschillende zorgvormen, het bepalen van contractvoorwaarden en het voeren van prijsonderhandelingen was ons als individuele gemeente zeer waarschijnlijk niet op deze manier gelukt", schreef het college in 2016. "Ook voor de zorgaanbieders was het prettig dat zij niet met elf afzonderlijke gemeenten afspraken hoefden te maken."
Het takenpakket blijkt niet alleen een argument om de gemeenten samen te voegen, het blijkt dat ook samengevoegde gemeenten zich alsnog aan andere gemeenten binden voor het uitvoeren van de meerdere taken.
Het was ook niet het enige moment, schreef Peper. "Er zijn verschillende argumenten aan te dragen die de voorgestelde samenvoeging ondersteunen. Tussen de drie gemeenten met op elkaar aansluitende industriële activiteiten bestaat door middel van het Zwarte Water geografische samenhang. Samenvoeging van de gemeente versterkt de sociaaleconomische positie van dit gebied."
En de drie afzonderlijke gemeenten hadden meer gemeen. "De oriëntatie van alle drie de gemeenten voor wat betreft dienstverlening, winkels, ziekenhuizen, arbeid en culturele voorzieningen is gericht op Zwolle", volgens de toenmalige minister.
De drie afzonderlijke gemeenten werkten reeds op verschillende terreinen samen, vervolgde hij. "Een voorbeeld hiervan is de gezamenlijke voorbereiding van het bestemmingsplan Buitengebied. Het geven van vorm en inhoud aan de agrarische, landschappelijke en natuurwaarden van het buitengebied is, naast de industriële activiteiten, een belangrijk samenbindend element tussen de gemeenten."
Toch kwam er op de herindeling vooral uit Genemuiden kritiek. "Door de gemeente Genemuiden is gewezen op de verschillen tussen de gemeenten in godsdienstig en maatschappelijk leven. Bij de gemeente Genemuiden bestaat om deze reden geen draagvlak voor de samenvoeging", erkende Peper.
Het bleek geen reden om van de herindeling af te zien. "De regering is van mening dat de aard en het karakter van de bevolking bij deze samenvoeging geen doorslaggevende argumenten zijn. Ten eerste zijn de overeenkomsten tussen de gemeenten van groter belang. Ten tweede is het de overtuiging van de regering dat in gemeenten met meerdere kernen de afzonderlijke kernen hun karakter op prima wijze kunnen behouden."
Hierin lag, volgens Peper, een opdracht voor het nieuwe gemeentebestuur. "Alles afwegend wordt geconcludeerd dat er geen reden is af te wijken van het provinciale voorstel tot samenvoeging van de gemeenten Hasselt, Genemuiden en Zwartsluis."
Op verzoek van Zwartsluis wordt ten aanzien van de grens tussen Brederwiede en Zwartsluis in de Barsbekerbinnenpolder een grenscorrectie in het voorstel opgenomen. "Zodat een rechtstreekse verbinding tussen Zwartsluis en Genemuiden via eigen grondgebied mogelijk wordt", verklaarde de minister. "Hierdoor worden qua inrichting en bestemming bij elkaar behorende gebieden samengevoegd."