Niet-rokers beschouwen Genemuiden als ‘Mekka'
Lenze Meinsma laat zich ooit ontvallen dat hij jaarlijks op vakantie naar Genemuiden wil. Daar is immers de enige straat van Europa met een rookverbod. Elf Nederlanders die willen stoppen met roken knopen die opmerking goed in hun oren en organiseren daarom in september 1971 een heuse reünie op de Achterweg. Ze worden daar gevolgd door zo ongeveer de voltallige Nederlandse pers.
Meinsma is niet zomaar iemand. In een tijd waarin op verjaardag sigaretten standaard op tafel staan, wijst hij als een van de eerste medici op de gevaren van nicotine. Zijn eigen vakbroeders honen hem jarenlang weg, maar uiteindelijk blijkt de geboren Fries het gelijk aan zijn zijde te hebben. Meinsma is 25 jaar lang directeur van KWF Kankerbestrijding en krijgt in de loop van die jaren het overheidsgeld waarmee hij campagnes kan starten die rokers van de sigaret moet helpen.
In februari 1971 doet hij dat in samenwerking met de bekende humorist Max Tailleur. Die stelt duizend gulden in het vooruitzicht aan mensen die een jaar lang geen sigaret aanraken. Per provincie kan iemand deelnemen. Het gezelschap varieert van een pastoor uit Limburg tot een verkoper van de bekende 4711 eau de cologne uit Friesland. In juni van hetzelfde jaar kondigen ze ter bemoediging een reünie aan, waarvoor ze ook Meinsma en vertegenwoordigers van de tabaksindustrie uitnodigen. De Genemuider Achterweg is een logische plek, besluiten ze.
Voordat ze afreizen naar Genemuiden, krijgen ze vorstelijke aanbiedingen van de tabaksindustrie om hun oude gewoonte toch weer op te pakken. Dat beweert althans de 4711-verkoper. Deze heer Waslander stelt dat hem een bedrag in het vooruitzicht is gesteld waarmee hij een bungalow kan kopen. Andere deelnemers weten echter niets van zo’n aanlokkelijk aanbod. “Dan was ik meteen weer begonnen”, zegt een slager uit Steenwijk, de afgevaardigde van de provincie Overijssel.
Uiteindelijk komen acht deelnemers samen in Genemuiden. In hun kielzog nemen ze een veelvoud aan journalisten mee. Burgemeester Lieuwen ontvangt het gezelschap in Genemuiden. Zelf rookte hij tot voor kort nog tientallen sigaretten per dag, onthult hij aan zijn gasten. De rokertjes heeft hij nu ingeruild voor een ‘snuifdoos’. Ook volgens Meinsma is dat een prima alternatief voor de sigaret. Vertegenwoordigers van de tabaksindustrie meldden zich overigens af voor de reünie. Voor Meinsma het zoveelste bewijs dat de rookondernemers niet met hem in gesprek willen.
Nog een half jaar later ontvangen alle rokers duizend gulden. Max Tailleur is die dag een beetje narrig, omdat hij heeft gelezen dat de meeste deelnemers het voor het geld doen. Stopen met roken is voor de meesten een bijzaak. Toch steken de meesten ook na het opstrijken van het geldbedrag geen sigaretten meer in de brand, zo blijkt drie jaar later uit een artikel in het Vrije Volk dat de deelnemers nog eens opzoekt. De Groningse deelneemster rookt dan sinds kort, na wat vervelende omstandigheden, weer enkele sigaretten per dag. Verder is alleen de pastoor uit Limburg van zijn tijdelijke geloof gevallen. Hij rookt volgens de krant alleen ‘zeer sporadisch'.
Het rookverbod aan de Achterweg is in 1868 ingesteld om grote branden in Genemuiden te voorkomen.
Erik Driessen duikt elke week voor De Stadskoerier in de krantenarchieven op Delpher. Reageren kan op erikdriessen@hetnet.nl.