Gemeenteraadsvergaderingen krijgen na de zomer een nieuwe stijl, gaat dat betere vergaderingen opleveren?
(door Enrico Kolk)
ZWARTEWATERLAND - De gemeenteraad stapt na de zomer over op een nieuwe manier van vergaderen. Dat moet ervoor zorgen dat de vergaderingen effectiever verlopen. De proefperiode duurt vier maanden. Betekent dat een verbetering?
Dat er wat moet gebeuren, is duidelijk. Al jarenlang loopt de agenda niet in de pas met een soepele structuur. Raadsvergaderingen die vlak voor een reces plaatsvinden, zijn vaak bomvol. Andere vergaderingen worden geannuleerd omdat er hoegenaamd niks te bespreken is.
Daarnaast gaan raadsleden amper met elkaar in debat. Zeker over onderwerpen die op de agenda staan, vindt er geen discussie plaat. Wel zijn er discussies over het gebruik van woorden, andere aantijgingen en de manier waarop een vergadering wordt vormgegeven. Het kwam de sfeer in de raad de laatste tijd niet ten goede. Niet in het minst door de digitale vergadervorm, waarbij oog- en onderling contact vrijwel onmogelijk was.
Vanaf september kan dat weer, de raad gaat dan weer vergaderen in de raadszaal in het gemeentehuis, is de bedoeling. Maar niet meer zoals voorheen. Allereerst wordt er een agendacommissie in het leven geroepen. Die moet zorgen voor een betere scheiding tussen beeldvorming, oordeelsvorming en besluitvorming.
Raadsleden zouden in sommige gevallen meer moeten weten over een voorstel dan tot nu toe gebruikelijk was. Daarvoor worden 'informatiebijeenkomsten nieuwe stijl' in het leven geroepen. De commissie bekijkt dan niet alleen of raadsleden daarin geïnformeerd moeten worden, maar bekijkt ook naar wie in het voortraject betrokken was. Ook die mensen kunnen dan een uitnodiging verwachten.
Om meer vorm te geven aan participatie tijdens de beeldvormende bijeenkomst moeten ook burgers uitgenodigd worden. Inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen konden tot nu toe inspreken tijdens raadsvergaderingen. "Vrij laat", vindt de raad. "Tijdens de informatiebijeenkomsten nieuwe stijl bevindt de raad zich in het proces van beeldvorming. Dat is het geschikte moment om ook de stem te horen van inwoners, ondernemers en maatschappelijke instellingen."
Die krijgen spreekrecht tijdens de informatiebijeenkomsten. Van de raad wordt een open, nieuwsgierige maar ook neutrale houding verwacht. "Alle invalshoeken en perspectieven worden onderzocht. Na deze beeldvormende bijeenkomst hebben raadsleden voldoende kennis om tot politieke oordeelsvorming te kunnen overgaan."
Tijdens raadsvergaderingen blijft het ook mogelijk om in te spreken, maar niet meer over onderwerpen die op de agenda staan. Nog wel een heikel punt, vond Rudi van Zandwijk (CDA), toen de raad een tijdje geleden het besluit nam. Hij vroeg om hier flexibel mee om te gaan. Dat zegde burgemeester Eddy Bilder hem toe.
Doordat onderwerpen straks eerst beeldvormend tijdens de informatiebijeenkomsten worden besproken, moet er meer ruimte komen om tijdens raadsvergaderingen voor onderling debat. "In de oordeelsvormende fase gaat het om het verkennen, helder maken en soms uitvergroten van de belangentegenstellingen", schrijft het door de raad aangenomen voorstel.
Daarbij moeten raadsleden vooral met elkaar in debat gaan, in plaats van vragen te stellen aan het college. Er is dan ook geen ruimte meer om technische vragen te stellen, die kans is immers geweest.
Wordt het er beter van? Dat zou best weleens kunnen. Raadsvergaderingen kenmerken zich de laatste jaren nogal eens door gezapigheid. Zeven raadsleden komen achter elkaar aan het woord en stellen veelal vergelijkbare (en soms ook voor-de-hand-liggende) vragen.
De laatste spreker meldt steevast dat 'het gras voor zijn/haar voeten is weggemaaid'. De nieuw structuur moet dat voorkomen: elke spreker heeft zijn eigen inbreng en kiest voor een eigen visie. Gezamenlijk komen raadsleden dan uiteindelijk tot een besluit.
En werkt het allemaal niet, dan is er een ontsnappingsclausule ingebouwd. In eerste instantie gaat het om een pilot van vier maanden. Mochten zaken echt onwerkbaar zijn, dan is tussentijdse bijsturing op advies van de agendacommissie gedurende de proefperiode mogelijk. In januari 2022 gaat de agendacommissie een evaluatie uitvoeren. Daarna wordt het regelement van orde wellicht definitief aangepast.