De wilde kievitsbloem is nagenoeg verdwenen
(door Albert Corporaal)
Mijn ouders destijds plukten ieder voorjaar nabij Zwartsluis Wilde kievitsbloemen. Onbekommerd van de precieze naamgeving, want ze werden ook wel Wilde tulpen genoemd of Koablum’n, een woord uit het plat van Hasselt en richting Zwolle. Dat plukken door kinderen vanuit Zwartsluis gebeurde vooral in de richting van de Velde, maar ze groeiden ook richting De Noorde en verder richting De Krieger. Het mooiste was dat de kinderen toen vrijelijk de velden inliepen en graag witte exemplaren plukten. Bij navraag destijds aan mijn ouders bleken ze geen gras platgetrapt te hebben. Meestal waren de geplukte planten al ruim voor Zwartsluis weer verlept en werden ze niet zelden voortijdig weer weggegooid. Gevolg: ieder voorjaar weer werd de weg bezaaid met de geplukte Wilde kievitsbloemen. Al dat gepluk heeft de soort toen niet geschaad.
In andere landen, waar deze voorjaarsplant het land opfleurde, deed men het zelfde: Engeland, Scandinavië, Duitsland, Frankrijk, regio de Balkan. Maar het waren soms ook andere soorten voorjaarsbloemen die men plukte of waar men de hele planten uitstak om in de tuin dat ontluikende voorjaar dichtbij te hebben: Wilde narcis, Stengelloze sleutelbloem, Peperboompje, en nog heel veel meer.
Van de Kievitsbloemen treffen we wereldwijd bijna 190 soorten aan, meestal in bergen, waar neervallend puin en eroderende grond voorkómt dat een bepaalde bodemschimmel de overhand krijgt. En ónze kievitsbloem groeit het liefst op een bodem waar die opnieuw wordt ververst, bijvoorbeeld omdat er rivierklei of beekleem op afgezet werd. En dat mag ook verdord blad van bomen in een bos zijn. Overigens komt hulp voor haar voortbestaan vooral van Hommelkoninginnen. Deze behaarde bijen bevruchten de bloemen nadat ze er naar toe gelokt zijn, ze zorgen voor de bevruchting (prima natuurlijk), maar zorgen er ook voor dat juist deze planten niet door een nare bodemschimmel ziek worden. De Hommels gaan indirect ziekte te lijf en zorgen door hun bloembezoek voor zaden, die overigens pas na een jaar of 8 na de kieming weer bloemen opleveren.
De miljarden Kievitsbloemen van weleer zijn verdwenen, maar onze omgeving langs de Vecht en het Zwarte water is hen nog steeds genadig. Elders in Europa, op het westen van Frankrijk na, is ze nagenoeg verdwenen.
De schrijver dezes deed zijn 'werkzame' leven lang al onderzoek naar het wel en wee van deze plant en heeft dat in een mooi boek opgeschreven. Een boek, rijkelijk geïllustreerd met figuren en veel foto's, zal ergens deze zomer in Sluuspoort gepubliceerd worden: u zult in dit magazine daarover tegen die tijd wel meer lezen.