Gemeente Zwartewaterland ?absoluut klaar' voor decentralisatie jeugdzorg

(door Bas Wilberink)
ZWARTEWATERLAND - Het is momenteel druk bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) in Genemuiden. Reden is de decentralisatie van de jeugdzorg, waardoor de gemeente Zwartewaterland hier sinds 1 januari volledig voor verantwoordelijk is. Wat gaat er veranderen in deze gemeente? En is Zwartewaterland klaar voor deze grote verantwoordelijkheid? Een gesprek met CJG-zorgregisseur Carla Schoorlemmer.

In de eerste week van het nieuwe jaar merkte zij in ieder geval al een duidelijk verschil in drukte. ?Ik heb zestien zorgvragen gehad deze week?, vertelt ze. ?Dat is heel veel. Normaal gaat het ongeveer om één zorgmelding per maand. Ik denk dat mensen gewoon willen weten hoe het allemaal gaat lopen.?

Daarvoor kunnen inwoners van Zwartewaterland sinds 1 januari terecht bij het CJG, maar ook bij huisartsen en scholen. De toegangspoort tot de jeugdzorg is daarmee verschoven van Bureau Jeugdzorg Overijssel (BJO) direct naar de gemeente. ?Het gaat daarbij om het aanvragen van indicaties die voor bepaalde zorg nodig zijn?, legt Schoorlemmer uit. ?Een indicatie betekent: ?je komt in aanmerking voor'. Eerder liep dat voor een deel via Bureau Jeugdzorg of het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg). Nu gaat dat dus via het CJG. Aan oude indicaties, en dat moet heel helder zijn, zal dit jaar niets veranderen.?

Een ?essentiële verandering' bij nieuwe indicaties is dat andere criteria gehanteerd gaan worden. ?Belangrijkste verandering is dat er steeds meer beroep wordt gedaan op de eigen kracht en het netwerk van mensen om hun heen?, aldus de zorgregisseur. ?Maar ook: is de hulp die men nu heeft nog wel passend? Dat betekent in alle gevallen dat we meekijken naar een alternatief. Het is echt niet zo dat we zeggen: we stoppen er mee en zoek het maar uit.?
Het CJG voert daarom gezinsgesprekken en stelt gezinsplannen op. ?We kijken naar de krachten binnen een gezin?, legt Schoorlemmer uit. ?Die breng je eerst in kaart. Dan kijk je gezamenlijk naar waar de zorgen liggen. Dan is de eerste lijn, wat nu ook al zo is, om te kijken wat het gezin zelf kan oppakken. Gaat het om specialistische zorg en hulp, dan wordt dat gewoon geïndiceerd.?

Het komt er volgens Schoorlemmer op neer dat het zorgaanbod hetzelfde blijft. ?Je zou kunnen zeggen dat mensen wat minder vrijheid hebben in de keuze van het aanbod. De kwaliteit blijft precies hetzelfde.?

Sinds medio 2014 liep in Zwartewaterland al een pilot, waarmee in deze gemeente al op de gewenste manier werd gewerkt. ?Zwartewaterland heeft ook best wel voor een eigen koers gekozen, die hopelijk aansluit op de burgers?, aldus Schoorlemmer. ?Dat is onder andere begonnen met een klankbordgroep van ouders. Alle mogelijke beslissingen of uit te zetten lijnen zijn met hen besproken. Ook om maatwerk te leveren.?

Met de pilot heeft Zwartewaterland veel waardevolle informatie verkregen. ?Als het allemaal lokaler moet, willen we het ook anders?, legt de zorgregisseur uit. ?We moesten veranderen, maar dat wilden we ook. Want de afgelopen jaren is het één en ander doorgeschoten. Wij komen nu hulpvragen tegen waarvan wij denken: wat was nu eigenlijk de vraag? Er zit dan een zorgaanbod bij dat niet passend (meer) is bij de hulpvraag.?
Om dat op te vangen gaat de hulpverlening vaker en tussentijds worden geëvalueerd. Carla: ?Dat kan ook veel beter als je lokaal werkt. Omdat je dan veel kortere lijnen hebt.?

Toch kent de decentralisatie van de jeugdzorg in Zwartewaterland ook opstartproblemen. ?Dat we nu nog niet geheel op orde zijn, heeft te maken met allerlei overdrachten?, legt de zorgregisseur uit. ?Bijvoorbeeld het invoeren van dossiers in het nieuwe registratiesysteem waarin we werken. We hebben nog helemaal geen dossiers. Dat maakt het heel lastig werken voor ons. We hebben ook te maken met allerlei dubbele plannen en oude indicaties. Daar moeten we mee doorgaan. Je kunt niet een plan halverwege de rit gaan veranderen.? Schoorlemmer benadrukt dat de zorgaanvragers in Zwartewaterland hier niets van gaan merken. ?We lopen nu wel tegen problemen aan om ons werk goed te kunnen doen. Maar daar hoeven de mensen geen last van te hebben. En dat hebben ze ook niet, dat willen wij voorkomen. Mensen moeten het gevoel krijgen dat ze hier terecht kunnen. We gaan er linksom of rechtsom uitkomen.?

Los van de opstartproblemen heeft Zwartewaterland het volgens de zorgregisseur goed voor elkaar. ?De gemeente is absoluut klaar om ook de zwaardere zorg aan te kunnen. Zwartewaterland heeft ervoor gekozen professionals in dienst te nemen. We hebben een jeugdpsycholoog, wat overigens echt heel bijzonder is, gespecialiseerde GGZ-medewerkers en ik ben een regisseur op het gebied van gezondheidszorg. Daarnaast hebben we iemand die gezinnen met een pgb (persoonsgebonden budget, red.) persoonlijk gaat benaderen. Kortom, we hebben allemaal professionals in dienst.? Daarnaast is er een goede samenwerking met ?het veld'. ?We doen het met een heel breed team. Daar zitten de wijkverpleging in, de schoolverpleegkundigen, maatschappelijk werk. Ook met huisartsen hebben we goed contact.?

Voor de gespecialiseerde tweedelijnsjeugdzorg is Zwartewaterland een samenwerking aangegaan met tien andere gemeenten, waaronder Zwolle. Schoorlemmer: ?Er is een regionale bedrijfsorganisatie opgezet. Die heeft echt voor de tweedelijnszorg aanbod ingekocht. Wij hoeven daarvoor niet het wiel opnieuw uit te vinden.?

Al met al kijkt de zorgregisseur positief tegen de decentralisatie aan. ?Het gaat allemaal veranderen, maar we moeten geen angst gaan zaaien. Dat is niet nodig. Dat vind ik de belangrijkste boodschap. Maar er ligt ook een verantwoordelijkheid bij de mensen zelf en de omgeving. De meest kwetsbare mensen zullen zich hier niet melden. Daar moeten we ons met z'n allen bewust van zijn.?