Zilveren thoraschild, gekocht op veiling New York, krijgt plekje in Sluuspoort

ZWARTSLUIS - Een tip via de mail aan de Historische Vereniging Zwartsluis (HVZ) leidt tot de terugkomst van een zilveren thoraschild naar Zwartsluis. Het schild, te koop bij een veilinghuis in New York City, is te herleiden naar de Joodse borstelfabrikant Jakobs uit Zwartsluis. Uit de tekst erop blijkt dat het om een schild gaat uit 1926 voor Israël Hartog Jakobs, geboren 1862 in Zwartsluis. De gemeente heeft het schild aangekocht.

Nog niet zolang geleden kwam erover een mail binnen bij de historische vereniging. “Blijkbaar was zijn grootvader Israël Jakobs de eerste joodse Jakobs die naar Zwartsluis kwam van deze tak, en dat vanuit Borger in Drenthe”, viel daarin te lezen. Het wakkerde bij voorzitter Ivo Eenkhoorn de interesse aan om dit schild te kopen. 

Probleem: “Wij kunnen dit als kleine vereniging niet zelf bekostigen. Dan is het een geluk dat wij een gemeente hebben die ook meedenkt”, vertelt hij. En dus kocht de gemeente het schild aan. “Ik ben blij dat het gelukt is, want er is echt belachelijk weinig bewaard gebleven”, vertelt Eenkhoorn.

Daar sluit burgemeester Eddy Bilder zich bij aan. “Er zijn weinig voorwerpen van de Joodse geschiedenis in Zwartewaterland bewaard gebleven en geen enkel stuk bevindt zich in de gemeentelijke collectie. Dat maakt ons zeer verheugd dat het is gelukt om dit bijzondere thoraschild aan te kopen”, zegt hij. “Het is een unieke aanvulling op onze collectie.” De gemeente noemt het schild ‘een unieke getuige voor de Joodse geschiedenis van Zwartsluis en de gemeente’. 

Het transport uit New York en de importprocedure vergen nog enige tijd, maar het is de verwachting dat het schild binnenkort in Zwartewaterland zal arriveren. Samen met de Historische Vereniging Zwartsluis (HVZ) Stichting Herdenking Joods Leven Zwartewaterland (SHJLZ) is er gezocht naar een passende plek om het schild tentoon te stellen.

Het schild is 28 cm hoog en de conditie is uitzonderlijk gaaf, volgens de gemeente. Er zijn twee schilddragende leeuwen en een Hebreeuwse tekst afgebeeld. Daaruit blijkt dat het gemaakt was voor voor Israël Hartog Jakobs, geboren 1862 in Zwartsluis. Hij was borstelfabrikant in Zwartsluis en verhuisde later met zijn gezin uit Zwolle naar Den Haag, waar hij in 1924 is overleden. 

Aangezien het thoraschild is gewijd aan een belangrijke joodse industrieel uit Zwartsluis, wordt aangenomen dat zijn weduwe het schild ter nagedachtenis heeft geschonken aan de synagoge in Zwartsluis. 

De thora zijn de eerste vijf bijbelboeken uit de Hebreeuwse bijbel. De Joodse gemeenschap behandelt de thora als een bijzonder geschenk. Na gebruik gaat de thora in een fluwelen mantel, waarbij de handvatten worden afgedekt met fraaie zilveren siertorens. Het geheel wordt afgedekt met een kroon. Op de mantel hangt een thoraschild ter verfraaiing.

HVZ werd dus geattendeerd op de veiling van 16 april van een zilveren thoraschild bij veilinghuis Greenstein in New York. De HVZ heeft dit bericht gedeeld met de gemeente, omdat ze zelf geen kans zagen om dit aan te schaffen. Ook de stichting Herdenking Joods Leven Zwartewaterland (HJLZ) is op de hoogte gebracht, maar die heeft al haar financiële reserves nodig voor de publicatie van het boek over de Joodse geschiedenis van Zwartewaterland. En dus besloot de gemeente in de buidel te tasten.

Eenkhoorn is content met het stukje historie dat nu terugkomt. “We hebben toch een boel gesloopt. Ook omdat het niet onderhouden werd maar toch. Moet je Hasselt eens zien met zijn oude kern. Werkelijk waar prachtig.”

De synagoge in Zwartsluis bestaat niet meer, maar het thoraschild krijgt wel een ereplaats. “Mooi is dat het beschikbaar komt voor Zwartsluis en zichtbaar tentoongesteld wordt”, merkt Eenkhoorn op. “Ik vind het geweldig dat de gemeente zo actief handelde en dit mogelijk heeft gemaakt.” 

HVZ en HJLZ gaan er nu samen voor zorgen dat er een mooie presentatie van het schild en uitleg daarover komen. Dat gaat gebeuren in Sluuspoort, waarmee de collectie in dat gebouw een extra historische toevoeging krijgt.