Kritiek op Rijkswaterstaat-plannen voor damwanden in het Zwarte Water

ZWARTEWATERLAND - De plannen van Rijkswaterstaat voor de aanleg van damwanden in het Zwarte Water vallen niet overal in goede aarde.

“Begrijp me niet verkeerd”, zegt Erik van der Stouwe van Gebiedscoöperatie IJsseldelta. “Wij zijn ook voor een robuuste riviernatuur en voor verbetering voor de visstand op het Zwarte Water. Maar we kunnen ons niet vinden in de gekozen, veelal technocratische oplossingen om de leefsituatie voor vissen te verbeteren. Het kan toch niet zo zijn dat maatregelen voor de visstand afbreuk doen aan de kwaliteit van ons prachtige natuurlijke rivierlandschap.” Stalen damwanden, op tien meter uit de oever, die een halve meter boven het water uitsteken, passen niet in het beeld dat de gebiedscoöperatie heeft van ‘natuurlijke vooroevers’. “Staal past niet in een rivier met een natuurlijk verloop. In andere projecten in den lande brengt Rijkswaterstaat juist de natuurlijke loop van een rivier terug. Hier doen ze compleet het omgekeerde. En dat is onbegrijpelijk”, vindt Jan van Esseveld van het Watersportverbond.

Volgens Van der Stouwe is het een ‘plan met twee gezichten’. “Boven Hasselt wordt met de aanleg van een nevengeul kwaliteit geleverd. Voor dit onderdeel van het project werkt Rijkswaterstaat samen met de provincie en is er veel aandacht voor een kwalitatieve inpassing. Maar tussen Hasselt en de monding van het Zwartemeer gaat Rijkswaterstaat volledig haar eigen gang. En volgens hen is dat hun eigen water.”

Verschillende partijen willen Rijkswaterstaat een halt toe roepen. “Ze mogen dan wel beheerder zijn van het Zwarte Water en formeel eigenaar. Maar dat betekent niet dat je zo maar je gang kunt gaan. Stalen damwanden passen niet midden in een natuurlijk ogende rivier. Daarnaast vormt het een barrière voor zoogdieren die de oever willen bereiken, zoals overzwemmende reeën.” 

Ook wordt door de geplande ingrepen het vaarwater smaller, waardoor er en grotere uitwisseling ontstaat tussen recreatievaart en beroepsvaart. “Vooral in de zomer kunnen hierdoor gevaarlijke situaties ontstaan”, zegt Van Esseveld. “En dat baart het Watersportverbond zorgen.”
De lange damwandplaten kunnen ook een negatieve uitwerking hebben op de ondergrondse waterstromen, merkt Van der Stouwe op. “Met verdroging of vernatting van het achterland met hoge Natura2000-natuurwaarden tot gevolg. Hierdoor kan er onherstelbare schade ontstaan aan de Kievitsbloemenhooilanden.”

Al met al is het benedenstroomse deel van het plan ‘onvoldoende doordacht’, zegt hij. “Het is een beetje een quick & dirty aanpak. Met weinig creativiteit en liefde voor het gebied opgesteld. Dat moet gewoon anders.”

De Gebiedscoöperatie IJsseldelta wil samen met het Watersportverbond verandering in de plannen brengen. “Het is tijd voor kwaliteit”, zegt Van Esseveld. “We merken dat we niet alleen staan in onze opvattingen over dit plan. We willen Rijkswaterstaat bewegen om meer tijd te nemen om met gebiedspartijen te werken aan een acceptabel en kwalitatief plan. Dat niet alleen de visstand versterkt, maar het hele gebied tussen Hasselt en Genemuiden.”

De beide partijenwerken aan een brede alliantie, van natuurorganisaties tot binnenvaart ondernemers. Die alliantie moet Rijkswaterstaat uiteindelijk bewegen om de plannen voor Zwarte Water ‘met oog en respect voor de prachtige omgeving te laten uitvoeren’. “Zij mogen zichzelf zien als de beheerder, maar zijn niet de heerser in de IJsseldelta. Ze dient zich in algehele zin meer op te stellen als mede-gastheer, die evenzeer trots hoort te voelen bij deze mooie delta. Misschien niet zoveel als wij, maar er is hier duidelijk ruimte voor groei ook in andere lokale Rijkswaterstaat-projecten”, zegt Van der Stouwe.

Hij nodigt mensen uit om zich aan te sluiten bij de alliantie. “Neem contact op met de Gebiedscoöperatie IJsseldelta. We willen met elkaar werken aan een mooi Zwarte Water en ook met Rijkswaterstaat zou dit mogelijk moeten zijn”, nodigt hij uit. Contact opnemen kan via www.gcijsseldelta.nl/contact.

De alliantie verwacht snel met een ‘meer passend een kwalitatief’ alternatief plan te kunnen komen. “En dan willen we Rijkswaterstaat tijd vragen om samen met gemeente en provincie ook die kwaliteit te verwezenlijken. Uiteindelijk hoeft de opgave pas in 2027 klaar zijn. Er is dus best tijd.”