Dominee Arjen van der Spek op de preekstoel in de Gereformeerde kerk van Zwartsluis. Hier staat hij ook vanavond.
Dominee Arjen van der Spek op de preekstoel in de Gereformeerde kerk van Zwartsluis. Hier staat hij ook vanavond. Foto: Enrico Kolk

Ook met lege kerk: ‘ruim voldoende reden’ voor dankdag

Kerk

ZWARTEWATERLAND - 11 maart 2020. Het is biddag. Voor de laatste keer dit jaar stromen veel kerken, ook in Zwartewaterland, vol. Samen vragen de kerkgangers een zegen over gewas en arbeid. Vandaag, 4 november, is het dankdag voor gewas en arbeid. Dit keer zijn de kerken grotendeels leeg. Toch is er volgens dominee Arjen van der Spek van de Gereformeerde kerk Zwartsluis ‘ruim voldoende reden’ om dankdag te houden.

“We hadden toen een goed bezette dienst”, blikt hij terug naar de dienst van biddag. “Maar er was onder de mensen wel spanning, we voelden ‘m al wel aankomen. Achteraf was het eigenlijk al niet meer verantwoord. Donderdags zou er een persconferentie zijn.”

En die kwam er. De oproep klonk om geen bijeenkomsten met meer dan honderd personen meer te organiseren. “We kwamen diezelfde avond als kerkenraad bij elkaar en zeiden: we moeten stoppen met de kerkdienst in de kerk. Alles moest online.”

Meteen de eerste zondag daarna, 15 maart, vond de dienst plaats met alleen maar een paar zangers en twee mensen van de kerkenraad en een paar camera’s. “Dat was alles”, zegt Van der Spek. “Maar gelukkig was alles goed voorbereid, we deden alles al via kerkdienstgemist en destijds konden we ook via YouTube gaan uitzenden.”

Nu, acht maanden later, breekt de dankdag aan. “Je zou bijna de vraag kunnen stellen of er reden is om dankdag te vieren. Naar mijn stellige mening is daar ruim voldoende reden voor”, vindt de Sluziger predikant. “Als je het af zou laten hangen van ons gevoel, dan zou er elk jaar wel reden zijn om te zeggen: kunnen we wel dankdag vieren?”

Van der Spek vindt het belangrijk om de dankdag te vieren. “Je kan bij dankdag denken: nu moeten wij God dankbaar zijn, maar dan wordt het een verplicht onderdeel. De bedoeling is dat de Heere God ons daarvan wil bevrijden om op een nieuwe manier te kijken. God is aanwezig met zijn zegen, ook in een lege kerk. Het gebouw is leeg, maar de gemeenschap is er wel, de online gemeenschap is er ook.”

Van der Spek. Foto: Enrico Kolk

Danken als een opdracht staat veel in de Bijbel. “Dat is dus niet afhankelijk van of je je dankbaar voelt, maar: wees dankbaar. De Heere God heeft mijn dankbaarheid niet nodig om God te zijn, maar ik heb die dankbaarheid naar God toe nodig om mens te zijn. Dankbaarheid doet je ook met andere ogen naar mensen kijken”, betoogt Van der Spek.

“Ik keek naar de woedende mensen die boos waren vanwege de coronamaatregelen. Bij hen straalt ondankbaarheid er zo duidelijk uit: de regering belemmert ons. En toen dacht ik: Wat zou ik die mensen graag in de dienst hebben. Want als je met dankbare ogen kijkt, dan ga je heel anders kijken.”

Ook buiten de kerk wordt dankbaarheid weer ontdekt, zegt de voorganger. “Mensen met een burn-out krijgen soms de opdracht om te beginnen met een dankbaarheidsdagboek. Dan gaan ze anders kijken. ‘Ik ben dankbaar dat ik kan genieten van kopje thee’, lees je dan. Ik ken het verhaal van iemands dagboek dat steeds groter werd. Die persoon schreef op een gegeven moment op dat hij dankbaar was voor de zon die weer opging.”

Danken is een fundamenteel moment in het leven, zegt Van der Spek. “Dan gaan we met ogen van dankbaarheid naar God kijken: dankbaar voor Wie Hij zelf is, met Zijn liefde en zegen. En zegen is niet meteen voorspoed of een volle kerk.”

Ook met de lege kerk hebben kerkgangers zich het afgelopen seizoen gezegend geweten, merkt hij op. “Alleen al vanwege het feit dat we niet alleen gaan: de ogen van de Heer zijn op ons gericht.”

Van der Spek preekt vanavond in Zwartsluis over 1 Thessalonicenzen 5 vers 18: ‘Dank God onder alles’. “In preek zoek ik de spanning op tussen de opdracht om te danken en het danken onder alles. Dat combineer ik met psalm 65.”        

Het gebouw mag dan vanavond nagenoeg leeg zijn, de dienst wordt wel op veel plekken meebeleefd. “We zijn niet gestopt met de kerkdienst, alleen met fysieke aanwezigheid in de kerk. Maar Goddank kunnen we door.”

Mogelijk komt er, ná coronatijd, zelfs een groep in de kerk die dat voor die tijd niet deed. “Ik sluit niet uit dat er mensen zeggen: nu sluit ik definitief aan”, merkt Van der Spek op. “Ik ken mensen die geen kerkgangers waren en nu elke zondag voor de laptop zitten. Dan sturen ze mij een appje dat ze in de badjas voor de laptop zitten, zie ik mezelf staan in een zegenende houding en dan zeggen ze: ‘Arjen dankjewel voor de zegen’. Op de een of andere manier hebben ze daar behoefte aan.”

In de Gereformeerde kerk in Zwartsluis kwamen in de zomermaanden 120 mensen samen. “Toen konden we nog zingen in de kerk. Onlangs kwamen de nieuwe maatregelen en moesten we ook daarmee stoppen.” Vanavond zijn er dertig mensen in de kerk en wordt er gezongen door een aantal leden van het Christelijk Genemuider Mannenkoor Stereo.

De online-aanwezigheid in de Zwartsluizer kerk is vrij hoog. Geschat wordt dat er op zondagmorgen tussen de 500 en 600 kijkers zijn die de dienst live meekijken. Ook de verbondenheid is groot. “De collectes van de eerste negen maanden van dit jaar zijn beslist niet tegengevallen.”

De dankdagdienst van vanavond begint om 19.30 uur en is, met beeld en geluid, live te volgen via de website kerkdienstgemist.nl > Gereformeerde kerk Zwartsluis.

Enrico Kolk